شکستگیها
شکستگی در واقع وجود شکستگی یا ترک در استخوان است. عموماً برای شکسته شدن استخوان، نیروی زیادی لازم است مگر آنکه استخوان دچار بیماری شده یا پیر شده باشد. با این حال، استخوانهای در حال رشد، انعطافپذیر هستند و ممکن است دچار شکافت، خمش یا ترک شوند (اصطلاح «شکستگی ترکهای» از همین اصل سرچشمه میگیرد). هم نیروی مستقیم و هم نیروی غیرمستقیم میتواند سبب شکستگی استخوان شود. امکان دارد استخوان در محل وارد آمدن یک ضربه سنگین (مثلاً در اثر تصادف با ماشین [ نیروی مستقیم ] ) دچار شکستگی شود. همچنین ممکن است شکستگی در اثر پیچ خوردن یا ضرب دیدن بروز کند (نیروی غیرمستقیم).
شکستگیهای پایدار و ناپایدار
شکستگی میتواند پایدار یا ناپایدار باشد. در شکستگی پایدار، دو انتهای استخوان شکسته شده حرکت نمیکنند که علت این موضوع یا شکستگی ناکامل است یا در هم فشردگی دو انتها. این شکستگیها در مچ دست، شانه، مچ پا و لگن خاصره شایع هستند. معمولاً میتوان بدون ایجاد صدمه بیشتر، این شکستگیها را به آرامی جابهجا کرد. در آسیبهای ناپایدار، دو انتهای استخوانی میتوانند به راحتی جابهجا شوند. در نتیجه، خطر صدمه دیدن رگهای خونی، اعصاب و اعضای بدن وجود دارد. آسیبهای ناپایدار وقتی رخ میدهند که شکستگی استخوان کامل باشد یا رباطها دچار پارگی شوند. دستکاری این آسیبها باید با دقت صورت گیرد. تا از صدمات بیشتری پیشگیری شود.
تشخیص
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
تغییر شکل، تورم و کبود شدگی در محل شکستگی
درد و سختی در حرکت دادن محل
کوتاه شدن، تا شدن یا پیچ خوردن اندام
لمس یا سمع غژغژ خشن (کریپتاسیون) مربوط به دو انتهای استخوانی (اما نباید به دنبال آن گشت)
نشانههای شوک بهخصوص اگر شکستگی در استخوان ران یا لگن روی داده باشد.
اشکال در حرکت طبیعی اندام یا اصلاً حرکت نکردن اندام (مثلاً ناتوانی در راه رفتن)
جراحتی که ممکن است همراه با بیرون زدگی انتهاهای استخوانی باشد.
شکستگیهای باز و بسته
در شکستگی باز، یکی از دو انتهای استخوان شکسته شده، سطح پوست را سوراخ کرده است یا امکان دارد جراحتی در محل شکستگی وجود داشته باشد. شکستگی باز با خطر بالای عفونت همراه است. در شکستگی بسته، پوست روی محل شکستگی سالم است. با این حال، امکان جابهجا شدن استخوانها (شکستگی ناپایدار) و صدمه دیدن سایر بافتهای داخلی محل، وجود دارد. در صورتی که انتهاهای استخوانی منجر به سوراخ شدن اعضا یا رگهای خونی بزرگ شوند، ممکن است مصدوم دچار خونریزی داخلی و شوک شوند.
اهداف
ممانعت از جابهجایی محل آسیبدیده
فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان به طوری که طی انتقال، اندام آسیبدیده، با حفظ راحتی مصدوم، ثابت نگه داشته شود.
شکستگی بسته
1) به مصدوم توصیه کنید که بیحرکت بماند. با استفاده از دو دست خود، بخش آسیبدیده را تا زمان بیحرکت شدن، ثابت نگه دارید؛ میتوانید از یک امدادگر بخواهید که این کار را انجام دهد.
2) به منظور استحکام بیشتر، قسمت آسیبدیده را با استفاده از باند به یک قسمت سالم ببندید. دقت کنید که گره باند روی سمت سالم بسته شود. در شکستگیهای اندام بالایی، این قسمت را به تنه ثابت کنید . در مورد شکستگیهای اندام پایینی، اگر انتقال به بیمارستان با تأخیر صورت میگیرد، اندام آسیبدیده را با استفاده از باند به اندام سالم ببندید.
3) در صورت لزوم، شرایط انتقال مصدوم به بیمارستان را فراهم کنید. در صورت بروز شوک، با بالا بردن پاها به درمان آن بپردازید. البته در صورتی که بالا بردن اندام آسیبدیده، درد مصدوم را تشدید میکند، از انجام این کار خودداری کنید.
4) هر 10 دقیقه، گردش خون را در نواحی پایینتر از محل باندپیچی کنترل کنید. اگر گردش خون مختل شده است، باند را شل کنید.
احتیاط!
قبل از محکم شدن و ثابت کردن بخش آسیبدیده، از حرکت دادن مصدوم خودداری کنید؛ در غیر این صورت، مصدوم در معرض خطر خواهد بود.
مصدوم را از خوردن، نوشیدن یا سیگار کشیدن منع کنید چون ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشد.
مورد خاص
کشش اندام
اگر یک اندام تا یا زاویهدار شده باشد به طوری که نتوان آن را بیحرکت کرد، ممکن است برای برگرداندن اندام به حالت مستقیم، کشش ملایم ضرورت داشته باشد. این عمل بر کشش عضلات غلبه میکند و به کاهش درد و خونریزی در محل شکستگی کمک میکند. برای کشش وارد کردن، اندام را بهطور یکنواخت در امتداد استخوان بکشید تا به حالت مستقیم درآید. اندام را فقط در راستای مستقیم بکشید و تا زمان بیحرکت شدن، آن را نگه دارید. در صورتی که اعمال کشش، درد غیرقابل تحملی ایجاد میکند، برای انجام آن اصرار نکنید.
اهداف
پیشگیری از خونریزی، جابهجایی و ایجاد عفونت در موضع آسیب
فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان به طوری که طی انتقال، اندام آسیبدیده، با حفظ راحتی مصدوم، ثابت نگه داشته شود.
شکستگی باز
1) در صورت امکان، دستکش یکبار مصرف بپوشید. یک پانسمان استریل یا یک قطعه پارچه تمیز بدون کرک را بهصورت شل روی محل جراحت بگذارید. برای مهار خونریزی، فشار وارد کنید، ولی روی استخوان بیرون زده فشار نیاورید.