آسم و ورزش

همه ما در زند گی روزمره دوستان و آشنایانی را می شناسیم که مبتلا به بیماری آسم می باشند،آیا تا به حال از خودپرسیده اید که علت این بیماری چیست،راههای جلوگیری از آن کدامند و در صورت ابتلا به این بیماری برای جلوگیری از حمله های آسم چه تدابیری باید اندیشید،در این متن بعد از تعریف آسم و علائم آن،ارتباط آسم و ورزش را شرح داده و در پایان راههای پیشگیری از حمله آسم در هنگام ورزش بیان می شود

آسم یک بیماری التهابی مزمن راههای هوائی است که به صورت انسداد برگشت پذیر راههای هوائی خود را نشان می دهد،علائم آن به صورت تنگی نفس،سرفه،خس خس سینه می باشدو عوامل تحریک کننده آن شامل عفونتهای دستگاه تنفسی،سیگار کشیدن،آلرژنها و تغییرات در درجه حرارت و آلودگی هوا می باشد

اکثر کسانیکه دچار آسم هستند اعتقاد دارند ورزش برای آنها گزینه مناسبی نیست و برای آنها مضرمی باشد،اما واقعیت چیز دیگری است واکثر بیماران آسمی از فعا لیتهای فیزیکی منظم فواید زیادی میبرند،بیماران آسمی که بیماریشان تحت کنترل نیست ممکن است با ورزش دچار تنگی نفس و علائم آسم شوند و لازم است این افراد از ورزش اجتناب کنند ولی بیماران آسمی که بیماریشان تحت کنترل است برای آنها ورزش پیشنهاد می شود چون باعث اثرات مطلوب زیر در آنها می شود

1-قدرت عضلات تنفسی آنها را بالا می برد

2-سیستم ایمنی آنها را بهبود می دهد

3-وزن بدن را ایده ال نگه میدارد

اگر بیماری آسم دارید و قصد انجام ورزش را دارید ،حتما نکات زیر را رعایت کنید

1-همیشه اسپری آبیتان(سالبوتامول) را در جیب خود آماده داشته باشید

2-باید بیماریتان تحت کنترل باشد،در صورت عدم کنترل بیماری، ورزش کردن برای شما خطرناک می باشد

3-طبق نظر پزشک معالج تمام داروهایتان را مصرف کرده باشید

4-گرم کردن قبل از ورزش و سرد کردن پس از ورزش را رعایت کنید،قبل از ورزش با قدم زدن،کشش عضلات و فعالیتهای سبک خود را گرم کنید،بعداز اینکه ورزش تمام شد،سرد کردن را به مدت ده دقیقه انجام دهید،ورزش کردن را به طور نا گهانی متوقف نکنید،مثلا اگر در حال دویدن بوده اید بعد از اتمام دویدن،چند دقیقه پیاده روی کنید ویا اگر در حال شنا بوده اید بعد از اتمام شنا چند دقیقه در آب راه بروید

5-از عوامل تشدید کننده آسم دوری کنید،هوای سرد،سیگار کشیدن،هوای آلوده و گردوغبار هوا از این عوامل هستند ولازم است از آنها اجتناب شود،اگر شما سابقه آلرژی وحساسیت به گل وگیاه ویا چمن دارید از ورزش کردن در نزدیکی آنها اجتناب کنید ودر مکان دیگری به ورزش بپردازید

*اگر خواهان ورزش در هوای سرد هستید،همیشه به یاد داشته باشید که امکان تشدید علائم وجود داردو لازم است برای جلو گیری از بروز علائم ترجیحا یک شال گردن بهمراه داشته باشید و از زیر شال گردن با بینی نفس بکشید

*اگر در هنگام ورزش علائم شروع شد،بلافاصله ورزش کردن را متوقف کرده واز اسپری آبی(سالبوتامول) استفاده کنید،برای چند دقیقه در گوشه ای آرام بنشینید،اگر علائمتان بر طزف شد می توانید گرم کردن را شروع کنیدو کم کم به ورزش بر گردید ولی اگر علائم بر طرف نشد دو باره از اسپری آبی استفاده کنید و برای بهبودی و بر طرف شدن علائم چند دقیقه منتظر بمانید،اگر باز هم علائم بر طرف نشد شما احتمالا دچار حمله آسم شده اید ولازم است در یک گوشه ای آرام بنشینید واز اسپری آبی استفاده کرده و با فوریتهای پزشکی تماس بگیرید

مکانیسم ایجاد آسم در هنگام ورزش

فرضیات گونا گونی برای توضیح مکانیسم ایجاد آسم در هنگام ورزش کردن مطرح شده است ولی فرضیه ای که عموم پزشکان آنرا قبول دارند این است که در هنگام فعالیت های ورزشی چون بدن به اکسیژن بیشتری نیاز دارد ، سرعت نفس کشیدن افزایش پیدا میکند و هوا به جای عبور از بینی با دهان وارد مجاری هوایی میشود و بر روی این هوا ، مکانیسم گرم و مرطوب شدن که از طریق بینی انجام میشد صورت نمیگیرد . این تنفس سریع باعث تبخیر آب از مجاری هوایی و افزایش غلظت سلولی میشود که به دنبال آن یکسری از واکنشهای شیمیایی شروع می شود که نتیجه آن تنگ شدن مجاری هوایی و بروز تنگی نفس و خس خس سینه میباشد .

عوامل مؤثر بر شروع علایم آسم در هنگام ورزش

1. سطح کنترل آسم

2. درجه حرارت و کیفیت هوایی که در آن ورزش انجام میشود

3. نوع ورزش ، شدت و مدت زمانی که ورزش میکنیم

به ترتیب این سه مورد را شرح میدهیم :

1. سطح کنترل آسم : اگر آسم تحت کنترل نباشد ، راههای هوایی در هنگام ورزش کردن مستعد انسداد هستند چون در موارد عدم کنترل بیماری التهاب بیشتری در راههای هوایی وجود دارد و با یک محرک کوچک ممکن است بیمار دچار حمله آسم شود . ورزش میتواند به عنوان محرک در این موارد عمل کند و بیمار را به حمله آسم ببرد . اگر شما دچار آسم هستید و با ورزش کردن طبق اصول و نظمی که در اوایل متن توضیح داده شد دچار تنگی نفس می شوید،احتمالا بیماریتان تحت کنترل نیست و باید با پزشکتان در این مورد مشورت کنید.همچنین اگر بیماریتان تحت کنترل است ولی دچار سرماخوردگی و علائم آنفلوآنزا ویا عفونت تنفسی شده اید بهتر است تا فروکش کردن علائم از ورزش کردن خودداری کنید

2. درجه حرارت وکیفیت هوائی که در آن ورزش می کنیم: اگر ورزش با عوامل تشدید کننده ذیل همراه شود احتمال اینکه فرد بیمار دچار علائم آسم شود بیشتر می شود

*هوای سرد

*رطوبت پائین:انجام ورزش در هوای سرد و خشک در فصل زمستان خطرناک می باشد

*الودگی بالاتر از حد مجاز هوا

*عوامل تشدید کننده مانند دود،مواد آرایشی و سیگار

*عفونتهای تنفسی

*خستگی

*استرسهای روحی روانی

3. نوع ورزش،شدت ومدت زمان ورزش: شما ممکن است احساس کرده باشید که تنفس در بعضی از ورزشها سختتر می باشد. اگر آسم شما کنترل شده باشد شما باید قادر باشید که هر نوع ورزشی را انجام دهید، فقط استثنای آن رشته غواصی است، چون خطرات بالقوه زیادی برای بیماران آسمی دارد بیماران آسمی از شرکت در این رشته منع شده اند.

در پایان تاکید میگردد اگر مبتلا به بیماری آسم هستید از ورزش کردن نترسید،بلکه بایستی به ورزش روی آورید تا اثرات مطلوب آنرا در زندگی خود در یابید

دکتر وحید سبحانی متخصص پزشکی ورزشی